Βυζαντινό Λουτρό
H Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που γεννά την επιθυμία. Και η επιθυμία γεννά συναντήσεις.
Το Βυζαντινό Λουτρό Θεσσαλονίκης/Κουλέ καφέ Λουτρό είναι ένα ορατό αλλά και αόρατο σημείο συναντήσεων ανθρώπων (και μέσω αυτών ιδεών, θρησκειών, τάξεων, φύλων), με αφορμή τη φροντίδα για ότι πιο ευαίσθητο και ομοειδές φέρουν: το σώμα τους.
Ο χώρος των Λουτρών, ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά αγαθά των Ρωμαϊκών χρόνων, μεταφέρει έως τις μέρες μας εικόνες μιας σχεδόν oυτοπικής κοινωνίας, μια ουτοπία ισότητας.
Στα Λουτρά αποκαθαίρονται Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Εβραίοι, όλες οι κοινωνικές τάξεις και τα επαγγέλματα. Ένας χώρος όπου τα φύλα κινούνται ελεύθερα. Ένας χώρος όπου το σώμα προηγείται της πολιτικής και της λατρείας. Ένας χώρος κοινής ευχαρίστησης. Eνας χώρος για να τραφεί και να ζεσταθεί και ο πιο φτωχός.
Όταν χτίστηκε το Βυζαντινό λουτρό (μεταξύ 11ου και 12ου αι.), στην περιοχή υπήρχαν κυρίως βυζαντινά μοναστήρια. Στην οθωμανική περίοδο, το λουτρό ονομάζεται «Κουλέ χαμάμ» από τον Πύργο [κουλέ] που δίνει το όνομα στην περιοχή. Το 1931 ο δημοσιογράφος Κώστας Σκαλτσάς την περιγράφει ως «την αρχαιότερη, τη θελκτικότερη και τη μάλλον ενδιαφέρουσα συνοικία της Θεσσαλονίκης».
Σήμερα η περιοχή ονομάζεται Κουλέ καφέ, είναι γεμάτη μνήμες (το Λουτρό έκλεισε το 1940), και πολύ πολιτισμικές επιρροές.
Κυριακή 16 Οκτωβρίου
12.00-3.30 μ.μ . Εικαστική Ομάδα Εν Δυνάμει,“Και μετά, τι…;”
Site-specific installation στον εσωτερικό & στον εξωτερικό χώρο του Βυζαντινού λουτρού καθώς και επί της οδού Θεοτοκοπούλου.
19 φωλιές. H εγκατάσταση αναζητάει τη φωλιά για τα άτομα με αναπηρία μέσα στην κοινωνία,μέσα στον ιδιωτικό και στον δημόσιο χώρο και θέτει το ερώτημα «που μπορούν να βρουν τη δική τους φωλιά;». «Οι φωλιές μας είναι κατασκευασμένες με υλικά που μαζέψαμε γυρίζοντας έξω από τις φωλιές μας, ψάχνοντας στις αυλές, στις πλαγιές, στο περιβάλλον μας. Χρωματικά φυσικές,κάποιες μοιάζουν με το λουτρό Χαμάμ Μπέη αντεστραμμένο ,γιατί τα έργα φτιάχτηκαν για το χώρο του χαμάμ που λειτουργούσε συμπεριληπτικά, ανοιχτά και δημόσια.»
Εικαστική διδασκαλία και επιμέλεια: Ειρήνη Χριστοφορίδου. Δημιουργία ομάδας, οργάνωση: Μαρία Ιωαννίδου. Έργα των: Μαρία Δεχλύθρα, Μαργαρίτα Καϊναδά, Νίκος Κυπαρίσσης, Ευτέρπη Κώστα, Λωξάνδρα, Δημήτρης Λύτρας, Θάνος Νανάσης. Συμμετοχή IB Anatolia: Χριστίνα Διονέλλη, Άννα Καπόν, Κυριακή Κουρεμένα, Ελευθερία Μανιάκα, Θεόδωρος Ρωδανός, Παναγιώτα Τσιαλή.
12.00-3.30 μ.μ . “The Serpent Ladies Collective-Day One”
H κολεκτίβα “The Serpent Ladies Collective” προσκαλεί αποκλειστικά γυναίκες και θηλυκότητες που ζουν στην Ελλάδα σε μια ξεχωριστή εμπειρία μέσα στο Βυζαντινό λουτρό. Αρχικά, θα ξεκινήσουν με μια εισαγωγή στο ιστορικό πλαίσιο του λουτρού και στη συνέχεια θα δημιουργηθεί ένας ασφαλής τόπος και χρόνος ανταλλαγής ολιστικής φροντίδας, εναρμόνισης και μάθησης. Μαζί, θα σκεφτούμε και θα διεκδικήσουμε ξανά το λουτρό ως τόπο γυναικείας απελευθέρωσης και ισότητας: μια γιορτή της μοναδικότητας, της διαφορετικότητας, των σωμάτων, των προγόνων και της συλλογικής μας φωνής.
*Παρέχεται διερμηνεία στα αραβικά και τα φαρσί στις 17/10.
*Παρέχεται υπηρεσία φύλαξης παιδιών και τις δύο ημέρες.
Δευτέρα 17 Οκτωβρίου
6.00-9.30 μ.μ. Εικαστική Ομάδα Εν Δυνάμει,“Και μετά, τι…;”
- Συνεχόμενο site-specific installation. Δείτε παραπάνω-
6.00-9.30 μ.μ. “The Serpent Ladies Collective-Day One”
-Δείτε παραπάνω-
Τρίτη 18 Οκτωβρίου
5.00-9.30 μ.μ. Εικαστική Ομάδα Εν Δυνάμει,“Και μετά, τι…;”
- Συνεχόμενο site-specific installation. Δείτε παραπάνω-
7.00-9.30 μ.μ . Μαρία Σαλουβάρδου, performance “The Dead Land”, βασισμένη στο ποίημα του T.S Elliott «Κούφιοι Άνθρωποι».
Η αγωνία για την κλιματική αλλαγή και τον αυξανόμενο καταναλωτισμό, καθώς και ο ρόλος του καλλιτέχνη απέναντι στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος, αποτελούν την ουσία του έργου. Η πίστη ότι μπορούμε να συνομιλήσουμε με φαντασία και δημιουργικότητα ακόμα και με τους ίδιους τους εφιάλτες μας “Dead land” , αποτελούν την κινητήρια δύναμή του. Το εντυπωσιακό εικαστικό installation -κοστούμι, γίνεται σύμβολο ενός απωλεσθέντος ονείρου, μιας κατεστραμμένης γης, μιας αέναης κατανάλωσης σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο άγριος, όλο και περισσότερο βάρβαρος. Αυτό θα δημιουργηθεί από τα σκουπίδια που οι κάτοικοι της γειτονιάς θα δώσουν στην performer και από εκείνα που η ίδια θα συλλέξει από τους δρόμους του Κουλέ καφέ.
Μουσική, sound design: Αντώνης Παλάσκας
Τετάρτη 19 Οκτωβρίου
6.00-9.30 μ.μ. Εικαστική Ομάδα Εν Δυνάμει,“Και μετά, τι…;”
- Συνεχόμενο site-specific installation. Δείτε παραπάνω-
7.00-9.30 μ.μ . Katina Bitsicas, Video mapping & performance “In Memoriam”
Η καλλιτέχνης - που διαμένει στην Αμερική - "συναντιέται" στο Λουτρό με τον πατέρα της που πέθανε στην περίοδο της Πανδημίας, και μέσα από αυτόν με τη χώρα καταγωγής της την Ελλάδα, μέσα από μια τελετουργία που ενώνει το «αντίο» με το «καλώς ήρθες».
Η performance, με τίτλο "In Memoriam", έχει σαν θέμα τη Θάλασσα που ήταν και ο τόπος ανάπαυσης του πατέρα της. Η καλλιτέχνης χρησιμοποιεί αντικείμενα από την εγκατάσταση που δημιούργησε αντί κηδείας για τον πατέρα της για να γιορτάσει τη ζωή του (καθώς δεν κατάφεραν να κάνουν μια παραδοσιακή κηδεία λόγω του COVID-19). Είναι μια πολυμιντιακή performance που αναφέρεται στις αναμνήσεις, τον θάνατο, τη θάλασσα, την ταυτότητα και την καταγωγή.
6.30-8.00 μ.μ , «ΓΥ- μναικ-ΕΣ», Περιπατητική πορεία με κείμενα του Αντώνη Σουρούνη.
Σημείο συνάντησης: Αίγλη, Αγ. Νικολάου 3 (πλησίον εκ. Αγ. Δημητρίου).
Ιδέα - Εμψύχωση: Αρετή Κονδυλίδου
Το «Βυζαντινό Λουτρό - Συναντήσεις» μας προσφέρει μια συνάντηση περιπατητική, συντροφιά με κείμενα για τόπους και σώματα, για παλιά σινεμά, χαλικόστρωτες αυλές και ξεκούμπωτα φουστάνια, για ανάποδα ποτάμια και ακροπόλεις με κρυψώνες, για φιλαλήθεις γάμπες, ταξιτζήδες και μαστραπάδες με νερό.
Αφορμή, ένα κείμενο που γράφτηκε για το λουτρό αυτό, από έναν συγγραφέα που γεννήθηκε και μεγάλωσε παραδίπλα. Το βυζαντινό λουτρό, ήταν το χαμάμ της γειτονιάς, για όλους, ανάμεσα σε άλλους, και για τον Αντώνη Σουρούνη.
Ξεκινάμε τη διαδρομή μας, από ένα άλλο πρώην λουτρό, το Γενί χαμάμ, την Αίγλη και θα ανηφορίσουμε προς τη γειτονιά των παιδικών του χρόνων, την Άνω Πόλη, την οδό Μουσών, τους Ταξιάρχες, για να καταλήξουμε εκεί, στο βυζαντινό λουτρό, που θα συναντήσουμε, την Κατίνα, ή μάλλον, περισσότερες από μία…
Πέμπτη 20 Οκτωβρίου
6.00-9.30 μ.μ. Εικαστική Ομάδα Εν Δυνάμει,“Και μετά, τι…;”
- Συνεχόμενο site-specific installation. Δείτε παραπάνω-
7.00-9.30 μ.μ . Μια ανοικτή για το κοινό συζήτηση με τον ιστορικό και καθηγητή Εβραϊκών Σπουδών, Γιώργο Αντωνίου.
Μια συνάντηση με τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης.
Παρασκευή 21 Οκτωβρίου
6.00-9.30 μ.μ. Εικαστική Ομάδα Εν Δυνάμει,“Και μετά, τι…;”
- Συνεχόμενο site-specific installation. Δείτε παραπάνω-
7.00-9.30 μ.μ . Ερμίνα Αποστολάκη, sound & in situ performance “Pleno”
Έχοντας σαν αφετηρία την ιδιαίτερη ακουστική των λουτρών, η καλλιτέχνιδα δημιούργησε την performance με τίτλο "Pleno", η οποία παρουσιάζει ιστορίες συνδεδεμένες με την πολυπολιτισμική ταυτότητα της πόλης της Θεσσαλονίκης, βιωμένη στον τόπο του λουτρού.
Η φωνή της Ερμίνας Αποστολάκη σε συνδυασμό με ηχογραφημένα soundscapes, θέλει να ενεργοποιήσει τον σιωπηλό αρχαιολογικό χώρο του Βυζαντινού Λουτρού Θεσσαλονίκης, μετατρέποντας το σε ένα ζωντανό χάρτη ήχων για τον επισκέπτη του.
Επιμέλεια: Φιλία Μηλιδάκη
Photo credits: Γιούρι Καρυοφύλλης, Aργυρώ Κούκη, Βίλμα Μαυροματίδου, Απόστολος Σιμόπουλος, Θανάσης Τσιλιγγούδης // Out of FoCus 2014
Art in Public space is a live experience
